于其身也,则耻师焉(《师说》)
4.表假设,当用在前一个分句,引出假设的情况,相当于“假使”“如果”;有时用在后面的分句,表示假设或推断的结果,可理解为“那么”“就”。例如:
使六国各爱其人,则足以拒秦(《阿房宫赋》)
诚能见可欲,则思知足以自戒(《谏太宗十思疏》)
入则无法家拂士,出则无敌国外患者,国恒亡(《生于忧患,死于安乐》)
向吾不为斯役,则久已病矣(《捕蛇者说》)
【者】
—、作助词
1.附在别的词或短语之后,组成名词性短语,指人、物、事、时间、地点,可译为“……的人”“……的东西”“……的事情”等。例如:
灭六国者,六国也(《阿房宫赋》)
钟情如我辈者,能忍之乎(《与妻书》)
2.用于数词后,可译为“个”“样”等。例如:
此三者,吾遗恨也(《伶官传序》)
此数者用兵之患也,而操皆冒行之(《赤壁之战》)
3.有时用于时间副词之后,起语助作用,可不译。例如:
今者项庄拔剑舞,其意常在沛公也(《鸿门宴》)
老臣今者殊不欲食(《触龙说赵太后》)
4.用于主语后,表判断。例如:
廉颇者,赵之良将也(《廉颇蔺相如列传》)
此四君者,皆明智而忠信,宽厚而爱人(《过秦论》)
楚左尹项伯者,项羽季父也(《鸿门宴》)
5.用于主语后,表原因。例如:
吾妻之美我者,私我也(《邹忌讽齐王纳谏》)
一夫作难而七庙隳,身死人手,为天下笑者,何也(《过秦论》)
所以遣将守关者,备他盗之出入与非常也(《鸿门宴》)
6.用于句中,表停顿,可不译。例如:
范增数目项王,举所佩玉玦以示之者三(《鸿门宴》)
楚之南有冥灵者,以五百岁为春,五百岁为秋(《逍遥游》)
二、作句末语气助词,表示疑问。例如:
谁为大王为此计者(《鸿门宴》)
项王按剑而跽曰:客何为者(《鸿门宴》)
【之】
一、作动词,“往”“到……去”。例如:
而控于地而已矣,奚以之九万里而南为(《逍遥游》)
辍耕之垄上(《陈涉世家》)
杜少府之任蜀州
二、作代词
1.指示代词,表近指,译为“此、这、这里”。例如:
秦人视之,亦不甚惜(《阿房宫赋》)
之二虫又何知(《逍遥游》)
均之二策,宁许以负秦曲(《廉颇蔺相如列传》)
2.可以代人、代物、代事,译为“他(们)”“她(们)”“它(们)”。例如:
人非生而知之者(《师说》)
作《师说》以贻之(《师说》)
三、作助词
1.结构助词
(1)用于定语和中心词之间,表修饰,可译为“的”。例如:
多于南亩之农夫(《阿房宫赋》)
山间之明月(《赤壁赋》)
(2)用于主语和谓语之间,取消句子的独立性,不译。例如:
东方之既白(《赤壁赋》)
鹏之徙于南冥也,水击三千里(《逍遥游》)
师道之不传也久矣(《师说》)
悍吏之来吾乡,叫嚣乎东西(《捕蛇者说》)
孤之有孔明,犹鱼之有水也(《隆中对》)
(3)宾语前置的标志,用于动词谓语或介词之前,被提前的宾语之后。例如:
夫晋,何厌之有(《烛之武退秦师》)
宋何罪之有(《公输》)
(4)补语的标志。用在中心语(动词、形容词)和补语之间,可译为“得”。例如:
往往有得,以其求思之深而无不在也(《游褒禅山记》)
2.音节助词。常用在形容词、副词或某些动词后作词尾,以凑足音节,无意义。
顷之,烟炎张天(《赤壁之战》)
填然鼓之,兵刃既接,弃甲曳兵而走(《寡人之于国也》。